چگونگی بازنمایی آسیب های اجتماعی کودکان و نوجوانان در مستندهای اجتماعی پس از انقلاب اسلامی ایران

در این پایان نامه مستندهای اجتماعی پس از انقلاب با اتخاذ رویکردی جامعه شناختی مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته اند. هدف از انجام این تحقیق فهمیدن سه مطلب است: اول شناخت این مطلب است که مسائل و آسیب های اجتماعی کودکان و نوجوانان در مستندهای اجتماعی پس از انقلاب چگونه بازنمایی شده اند، دوم اینکه آیا مضامین اصلی فیلم ها و نحوه بازنمایی آسیب های اجتماعی با جامعه زمان خود ارتباط دارند، به عبارت دیگر آیا مستندهای اجتماعی بازتاب زمان خود بوده اند یا خیر؟ و سوم اینکه مستندهای اجتماعی تولید شده توسط فیلمسازان چه نقش و کارکردی در جامعه دارند؟ چارچوب نظری تحقیق متأثر از تقسیم بندی جان هاگان در مورد مسائل اجتماعی بوده است، فیلم ها با سه رویکرد غالب در جامعه شناسی مسائل اجتماعی یعنی رویکرد کارکردگرایی، تضاد و کنش متقابل نمادین مورد تحلیل قرار گرفته اند، از سوی دیگر ارتباط بین فیلم ها و جامعه با استفاده از رویکرد بازتاب در جامعه شناسی هنر بررسی شده اند و در مورد کارکرد مستندها از طبقه بندی گارت جوت در مورد کارکردهای سینما بهره گرفته شده است. روش تحلیل فیلم ها از حیث درک معانی مستتر در آن ها با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی و از حیث امکان ارتباط دادن معانی با جامعه معاصرشان از طریق روش برون نگر بوده است. در این پایان نامه 10 مستند اجتماعی پس از انقلاب مورد تحلیل قرار گرفته اند. نتایج تحقیق بدین گونه بود که مستندهای اجتماعی ساخته شده در سال های اولیه انقلاب به دلیل باز بودن فضای سیاسی و اجتماعی کشور با استفاده از رویکرد تضاد مورد نقد و بررسی قرار گرفته اند، یعنی بیش از هر چیز تضاد طبقاتی موجود در جامعه به عنوان عامل پیدایش آسیب های اجتماعی مطرح می شود. با گذشت زمان یعنی در دهه هفتاد و هشتاد شاهد تغییر رویکرد مستند سازان هستیم و بیشتر شاهد رویکرد کارکردگرائی و در مواردی کنش متقابل نمادین در فیلم های مورد بررسی هستیم، یعنی مواردی همچون فقر مادی، عدم کنترل و نظارت خانواده ها، همنشینی با دوستان و غیره به عنوان عوامل موثر در پیدایش آسیب های اجتماعی کودکان و نوجوانان در فیلم ها مطرح می شود. از سوی دیگر با استفاده از کارکردهای مطرح شده از سوی گارت جوت با تحلیل فیلم ها این نتیجه حاصل شد که کارکرد اصلی مستندهای اجتماعی اطلاع رسانی و نشان دادن واقعیت است. در مجموع این تحقیق نشان داد که مستندهای اجتماعی بازتاب زمان خود هستند و با تغییر در شرایط اجتماعی شاهد تغییر در مضمون و محتوای مستندهای اجتماعی هستیم.